Pozisyon

Borsaların gelişme tarz ve derecesini ülkelerin ekonomik ortam ve şartları belirler. Bu nedenle, borsaların gelişme dereceleri ve modelleri farklıdır. Bu yüzden dünyada ne kadar borsa varsa o kadar borsa modeli vardır denilmektedir. Bunun yanında, yeni kurulmuş her borsa kaçınılmaz bir şekilde bazı aşamalardan geçmektedir.

Bu aşamalar;
Kuruluş ve Uyuklama

Yeni kurulan bir borsa hemen hızlı bir çalışma temposu ortaya koyamaz. Bir süre kendisini ve temsil ettiği yatırım alanını halka tanıtmak zorundadır. Bu tanıtım yavaşça gerçekleştirilir ve borsaya karşı halkta bir ilgi uyandırılmaya çalışılır.
İşleme Geçme

Artış gösteren ilginin yeterli bir düzeye çıkması ile borsaya ilk işlemler görülür. Ama bunların miktarı azdır. Borsada yatırım yapanlar zamanla kazançlı çıktıklarını ve yatırımlarının uzun vadede diğer yatırım araçlarından daha verimli olduğunu gördükçe yatırımlarını arttırırlar. Buna paralel olarak da fiyatlar yükselmeye başlar. Fiyatların yükselmesi ile birlikte herkes kazanacaktır. Talep biraz daha artacaktır.
Spekülasyon

Borsalardan kar elde edildiğini görenler borsaya koşacaklardır ve talebin aşırı artmasına karşın arzın buna paralel artmadığı görülecektir. Bunun sebebi elinde hisse senedi bulunanlar fiyatların yükseldiğini görünce daha fazla yükselmesini bekleyecektir. Elinde büyük portföy bulunan holdingler, aileler, iştirak bankaları ise hisse fiyatları ikame bedeline ulaşmadan satışa geçmek istemeyeceklerdir. Arz – talep dengesizliği arttıkça fiyat yükselişleri de hızlanacaktır. Herkes çok kazanmaya başlayacaktır. Talep de daha çok artacaktır.
Çöküş

Halkın hisse senedi talebini durduracak veya piyasaya birden bire bol hisse senedi dökülmesine yol açacak herhangi bir olay olması beklenir. Yükselen fiyatları satışa geçmek için yeterli gören ve herkesten önce davranmak isteyen büyük portföy sahipleri ani bir satışa geçer. Bunun üzerine diğer portföy sahipleri de satışa geçerler ve bir panik ortamı oluşur. Paniğin başlaması ile birlikte önce fiyatlar hızla düşmeye başlar, daha sonra da alıcı olmadığı için iş hacmi düşmeye başlar. Fiyat ve iş hacmindeki düşüş genellikle başladığı noktaya kadar varmaz ve bu noktanın az veya çok üstünde bir noktada durur.
Olgunluk

Piyasa yaşanan bu tecrübeden mutlaka bir zarar görmüştür ama olgunlaşmış olarak çıkacaktır. Artık hisse senedi fiyatlarının sonsuza dek yükselmeyeceği ve düşerken de sıfıra inmeyeceği öğrenilmiştir. Bundan sonra da daha küçük yükseliş ve düşüşler gerçekleşecektir.